Artykuły

Jak stworzyć mapy myśli? Tutorial krok po kroku + PDF do pobrania

Mind Map 2 (1) (1)
Mind Map 1

Jednym z moich koników w nauczaniu są techniki szybkiego uczenia się, zwane mnemotechnikami. Niektórzy nazywają je „hakowaniem mózgu”. Ja nazywam współpracą z tym, co natura nam dała:)

Technik szybkiego uczenia się jest całe mnóstwo, począwszy od delikatnego „wspomagania” przyswajania materiału np. emocjami czy dodatkowymi bodźcami wzrokowymi (o których pisałam w tym artykule), poprzez fiszki do nauki, po wizualizacjach i nadawaniu kolorów, kształtów i dźwięków różnym kategoriom gramatycznym kończąc. Dziś przyjrzymy się jednej z najczęściej używanych mnemotechnik – mapowaniu myśli. Po przeczytaniu tego artykułu będziesz wiedzieć:

– co to są mapy myśli i jak ich używać do nauki języka,

– jak taką mapę stworzyć,

oraz stworzysz swoją mapę myśli razem ze mną.

Co to są mapy myśli i jak pomagają w nauce języka?

Mapy myśli to nic innego jak wizualna rozpiska i kategoryzacja danego tematu leksykalnego, gramatycznego, a nawet fonetycznego. Mapy myśli można stworzyć do nauki niemal wszystkiego, związanego z językiem – z moimi studentami tworzyliśmy już mapy gramatyczne (czasowników nieregularnych), mapy fonetyczne (wyjątków i zasad wymowy angielskiej) i leksykalne (słów związanych z wyrażaniem opinii czy opisem ludzi). Mapy myśli są też powszechnie używane jako technika zapamiętywania i uporządkowania większej ilości informacji, np. w zarządzaniu projektami.

Mózg uwielbia kategoryzować informacje, i jest z zasady mocno wizualny. Każda kategoryzacja pozwala mu trochę odpocząć, bo zapamiętanie wielu słów podzielonych na kilka kategorii to dla niego o wiele łatwiejsza sprawa, niż zapamiętanie wielu przypadkowych słów. Jeśli poświęcamy czas na to, by informacje skategoryzować, to jest to też dla mózgu informacja, że jest to cośdla naszego życia ważne, i warto to zapamiętać. A cała zabawa w nauce języka polega na tym, żeby mózg przekonać, że dana informacja jest istotna i warto wrzucić ją do pamięci długoterminowej.

Ręka do góry, kto w szkole stosował sławetną zasadę 3Z – Zakuć, Zdać, Zapomnieć. Opiera się ona dokładnie na tym założeniu: informacje, które dla mózgu nie są istotne, wpadają do niego tylko na chwilę, czyli do pamięci krótkotrwałej. Bez regularnej powtórki czy kategoryzacji informacji w jakikolwiek sensowny sposób, informacja ta po prostu wypada nam z szuflady, zwanej Pamięcią Krótkotrwałą, nie przechodząc do szafy, zwanej Pamięcią Długotrwałą.

Jak pracować z mapami myśli?

Gotowa mapa myśli ma wiele zastosowań. Można ją po prostu powiesić na lodówce i używać jako językowego plakatu, na który, chcąc nie chcąc, będziesz gapić się codziennie (chyba że akurat nie ma cię w domu). Można też używać jej do „auto-quizu”, czyli tradycyjnej przepytki z materiału. Jeśli zdarzyło ci się kiedyś powtarzać materiał do klasówki w szkole albo na kolokwium na studiach, to pewnie wiesz, na czym taki auto-quiz polega – zakrywasz część mapy i starasz się z pamięci wymienić jak najwięcej słów, które na mapie są zawarte. Pamiętaj, aby pracować z mapą regularnie, idealnie 2-3 razy w tygodniu przez pierwszy miesiąc po stworzeniu takiej mapy. To zapewni wpadnięcie tych informacji do pamięci długotrwałej!

Ale do rzeczy – jak taką mapę stworzyć?

Aby stworzyć swoją mapę myśli, potrzebujesz:

  • kartkę
  • długopis.

Serio, tylko tyle;) To bardzo prosta logistycznie technika. Kartka najlepiej, żeby była formatu A4 lub A3, a jeśli masz pod ręką kilka kolorów długopisów, to już w ogóle bosko – mózg jest wielkim fanem wszelkiego rodzaju kolorków i kształtów (pozdrawiam wszystkich bazgrzących kolorowymi flamastrami po podręcznikach!).

Gotowa? Gotowy? No to do dzieła!

KROK 1: Stwórz temat główny swojej mapy

Mind Map 2

Pora na pierwszą, grubą kategoryzację. O czym będzie Twoja mapa myśli? Na początek najlepiej wybrać jakiś generalny, prosty temat, do którego mamy dużo materiału językowego. Ja dla przykładu stworzę dwie mapy: gramatyczną, z czasownikami nieregularnymi w języku angielskim, oraz leksykalną, z wyrażeniami dotyczącymi zdrowia. Innymi, dobrze nadającymi się do tworzenia map tematami mogą być:

  • Przymiotniki, np. opisujące pogodę, cechy charakteru czy emocje
  • Wyrażenia związane z sytuacjami, np. na lotnisku, w sklepie, w restauracji
  • Kategorie gramatyczne, np. czas przeszły, przedimki (a/an/the)
  • Fonetyka, np. wymowa słów zawierających „th” (mother, thumb, worth), wymowa marek zagranicznych (Givenchy, H&M, Volkswagen), dźwięki niewystępujące w języku polskim (æ, ŋ, ð)

Mapa może być częściowo w języku docelowym, częściowo po polsku – ja lubię używać raczej ilości śladowe polskiego, żeby zwiększyć użycie języka docelowego.

KROK 2: Stwórz odnogi mapy

20201008 163315

Temat główny musi być dalej podzielony na mniejsze kategorie. Nie mniej niż 3, idealnie – nie więcej niż 6-7. U mnie są to kolejno:

CZASOWNIKI NIEREGULARNE:

– czasowniki, które nie zmieniają formy (put, cost, let)

– czasowniki odmieniające się według wzoru i-a-u (drink/drank/drunk; sing/sang/sung)

– czasowniki inne (do, be, make)

– czasowniki odmieniające się według wzoru -/e/en (break/broke/broken)

20201008 163331

HEALTH:

– in the hospital

– COVID-19 (sorry, taki mamy klimat)

– at the doctor’s

Pamiętaj, że te kategoryzacje są mocno subiektywne. Nie ma jednej, dobrej kategoryzacji, ani jednego, poprawnego sposobu stworzenia mapy. Te kategorie mają mieć sens dla Ciebie i tylko dla Ciebie. Nie zważaj więc na znajomych, którzy ze zdziwieniem będą patrzeć na Twoją mapę, zupełnie nie rozumiejąc, kto to wszystko rychtowoł – każdy mózg jest inny i jest to absolutnie urocze!

Jeśli masz na stanie kolorowe długopisy – nadaj kategoriom kolory. To bardzo pomaga w wizualnym zapamiętaniu informacji.

KROK 3: Stwórz dalsze odnogi lub zacznij wpisywać słowa

20201008 164525

To moment, kiedy musisz wybrać, czy Twoja mapa ma mieć więcej podkategorii, czy nie. Niektóre tematy nie wymagają dalszej kategoryzacji, tak, jak na przykład moja mapa z czasownikami nieregularnymi – skategoryzowałam już czasowniki według odmiany, czas więc wpisać słowa (patrz wyżej).

W międzyczasie dodałam jedną podkategorię (czasowniki e/e/en), bo zauważyłam, że jedną odmianę chcę dodatkowo podzielić. W trakcie tworzenia mapy często przychodzą jakieś dodatkowe wątki, więc jeśli coś wpadło Ci do głowy – śmiało dodawaj.

Moja mapa ze zdrowiem natomiast ma więcej odnóg (choć wcale nie musi). Ja dodałam kategorie tylko do jednej odnogi – u lekarza, więc w rozpisce wygląda ona teraz mniej więcej tak:

Zdrowie –> szpital

Zdrowie –> COVID-19

Zdrowie –> choroby

             –> pacjent – wyrażenia

             –> grypa – symptomy

20201008 163708

Na tym koniec kategoryzacji i podkategoryzacji na mojej mapie zdrowia. Wpisuję więc w słowa i wyrażenia:

20201011 120106

I znowu – kategoryzacja jest Wasza, dowolna. To świetne miejsce na gimnastykę szarych komórek i popuszczenie wodzy dziecięcej fantazji! Z doświadczenia wiem, że tworzenie tych pierwszych map i pierwszych kategorii kosztuje trochę wysiłku, ale wierzcie mi, że nabiera się wprawy;) Moi studenci w przeważającej większości lubią takie mapy robić (jak już się nauczą, jak je tworzyć).

KROK 4: Ułańska fantazja, czyli pimp my map

Zabawa dopiero się zaczyna, moi drodzy! Teraz czas na Ułańską Fantazję, czyli mix and match. Do wyboru jest wiele opcji tego, jak taką mapę można jeszcze podrasować. Moje ulubione:

– Przykłady. Najlepiej, żeby były głupie / zabawne / niezbyt logiczne. Emocje = lepsza zapamiętywalność materiału.

– Wyjątki. Mózg je uwielbia, bo zwracają uwagę, nie pasują do reszty.

– Dodatkowe kolorki / zaznaczenia / pogrubienia (dla estetów i wzrokowców).

– Visual clues, czyli podpowiedzi wizualne i obrazki – mój absolutny faworyt. Dla kinestetyków i artystycznych dusz.

Ja zastosuję wyjątki do mojej mapy gramatycznej (nie będzie ich dużo), a do mapy leksykalnej – obrazki (dużo, bo lubię).

20201012 120214

Et voila – Twoja własna, prywatna mapa myśli jest gotowa! Pamiętaj, by pracować z nią regularnie, by zapewnić sobie przepustkę do krainy Pamięci Długotrwałej.

Potrzebujesz więcej inspiracji do stworzenia swojej mapy? Rzuć okiem na mapy stworzone przeze mnie i moich studentów:

Francuski (1)

Moja mapa myśli – francuskie przymiotniki.

Hiszpanski (1)

Hiszpańska mapa myśli – gramatyka.

Mind Map Narzędnik A1 (1)

Polska mapa myśli – narzędnik.

Mapy myśli – najczęściej zadawane Pytania:

Q: Ile czasu zajmuje stworzenie jednej mapy?

A: Gdzieś między 2 min. a 2 godz.;) Wszystko zależy od Twojej inwencji, ochoty i fantazji. Czasem tworzę takie mapy „na szybko”, długopisem, na małej kartce, a czasami siadam z flamastrami i bazgrzę po kartce, aż powstanie dzieło sztuki użytkowej.

Q: Fajne te mapy, ale nie chcę/nie umiem tak analogowo. Można taką mapę zrobić na komputerze?

A: Jasne, że można! Jeśli jesteś fanem/fanką rozwiązań technologicznych, jest sporo narzędzi do tworzenia map online, np. TUTAJ.

Q: Skąd brać materiał na mapy?

A: Można mapy stworzyć na dwa sposoby:

– z gotowego materiału z zajęć, jeśli akurat uczęszczasz na kurs językowy,

– z wujka Gugla. Wybierasz sobie wtedy zakres materiału, z którego chcesz poszerzyć zasób wiedzy – niech to będzie wyrażanie opinii w języku angielskim. Wpisujesz w Google „wyrażanie opinii w języku angielskim” albo „expressing opinion English phrases” i wchodzisz w link, który najlepiej Ci wygląda. Ja tak stworzyłam mapę myśli o zdrowiu (patrz kroki 1-4 wyżej).

Q: W jakim języku ma być ta mapa? Może być tam trochę po polsku?

A: No jasne, że może! Ja osobiście wolę mapy monojęzykowe, czyli tylko w języku docelowym, bo lubię maksymalizować użycie języka podczas nauki, ale jeśli jesteś w stadium początkowym języka, to jak najbardziej, możesz sobie powpisywać polski. Unikałabym bezpośredniego tłumaczenia słów na polski, bo to bardzo rozleniwia mózg i zmniejsza szansę na przebicie do pamięci długotrwałej. Natomiast wszelkiego rodzaju obrazki, synonimy i przykłady użycia są jak najbardziej spoko.

Jestem ciekawa, czy spodobał Ci się tutorial, i jak Ci się podoba rysowanie własnych map myśli – daj znać w komentarzu!

A poniżej do podbrania PDF z instrukcjami stworzenia swojej mapy myśli – pobierz, zapisz na kompie i stwórz swoją mapę w dogodnym momencie:)

Mapa myśli – instrukcja krok po kroku.pdf

O Autorce artykułu

Aneta Wróbel

Trenerka angielskiego w biznesie. Od ponad 12 lat uczy, jak mówić i myśleć w języku obcym.
Www Aneta 9

Więcej ciekawych artykułów

Polecane posty